สันติ จันทวรรณ
นักกิจกรรมบำบัด โรงพยาบาลมนารมย์
ปัญหาเรื่องของความจำนั้นมักพบกับผู้สูงอายุและส่งผลต่อการดำเนินชีวิตประจำวันให้มีความลำบากมากขึ้น การดูแลและการฟื้นฟูจึงมีความจำเป็นเพื่อช่วยในการส่งเสริมให้ผู้สูงอายุสามารถที่จะดำเนินชีวิตประจำวันได้ดีขึ้น
หลักการดูแลผู้สูงอายุที่มีปัญหาเรื่องของความจำ
1. ผู้ดูแล ญาติ คนรอบข้าง ต้องมีความเข้าใจถึงอาการที่เป็นอยู่ต่อผู้สูงอายุ
• ไม่โกรธ โมโห หัวเราะ ถ้าผู้ป่วยทำอะไรไม่เหมาะสม
• ไม่พยายามบังคับให้ผู้ป่วยทำหรือจำ ในสิ่งที่ไม่คุ้นเคย
• ถ้าผู้สูงอายุหรือผู้ดูแลหงุดหงิด ควรหยุดพักหรือเปลี่ยนไปทำอย่างอื่นทันที
• ยืดหยุ่น ปรับตัว และยอมรับการเปลี่ยนแปลง
• ลดความคาดหวังในตัวผู้สูงอายุที่สูงลง และหันมาคาดหวังที่สอดคล้องกับศักยภาพที่มีของผู้สูงอายุ
2. การสอนให้ช่วยเหลือและดูแลตนเอง
ตนเอง เช่น การใส่เสื้อผ้า การอาบน้ำ การใช้อุปกรณ์ ต่างๆ ในชีวิตประจำวัน ฯลฯ ควรสอนทีละขั้นตอนอาจมีการสาธิตให้ดูและให้ทำตามอย่างช้า ต้องกลับมาทำซ้ำหากผู้สูงอายุยังทำตามขั้นตอนนั้นยังไม่ได้ การพูดคุยหรือการสื่อสารควรทำอย่างช้าๆ ใช้คำพูดที่สั้นๆ น้ำเสียงที่ดังชัดเจนเพื่อป้องกันความสับสน ในบางครั้งอาจต้องจับมือให้ทำตามและแนะนำไปด้วย
3. การใช้อุปกรณ์หรือเครื่องมือที่ช่วยจำ
• กล่องรับประทานยาที่จัดยาที่เขียนระบุวันเวลารับประทานให้ชัดเจนหรืออาจจัดยาให้ตามเวลาที่กำหนดโดยแบ่งเป็นช่องๆ เรียงกันแล้วให้ผู้สูงอายุรับประทานยาตามที่กำหนดให้ได้ด้วยตนเอง
• มีนาฬิกาติดตัวหรือปฎิทินพกพาเพื่อคอยกระตุ้นให้การรับรู้เรื่องวันเวลาแก่ผู้สูงอายุ
• การจดบันทึกหรือทำตารางนัดหมายเป็นสิ่งที่ช่วยจำ ดังนั้นควรมีสมุดบันทึกหรืออุปกรณ์ที่ช่วยจดบันทึกไว้ติดตัวหรือติดที่ห้องพัก เพื่อช่วยในการเตือนความจำ
• การอัดเทปเสียงก็เป็นวิธีหนึ่งในการช่วยให้จำในกรณีที่ต้องสนทนาหรือบอกประเด็นสำคัญที่จะต้องจำ เพื่อย้อนกลับมาฟังอีกครั้ง
4. กิจกรรมหรือเกมที่จะช่วยส่งเสริมความจำ
การมีกิจกรรมยามว่าง เช่น การสะสม การดูรูปเก่าๆ การจัดสวนปลูกต้อนไม้ การท่องเที่ยว การเล่นเกมต่างๆ เช่น ไพ่ บอร์ดเกมต่าง หรือเกมคอมพิวเตอร์ ฯลฯ จะช่วยให้ผู้สูงอายุนั้นสดชื่นและช่วยส่งเสริมความจำให้ดีขึ้น
5. การจัดสิ่งแวดล้อม
การจัดสิ่งแวดล้อมควรจัดสิ่งแวดล้อมให้เหมาะสมกับการดำเนินชีวิตของผู้สูงอายุและควรที่ลดการเปลี่ยนแปลงสิ่งแวดล้อมที่อยู่อาศัยไม่ให้บ่อยครั้งเพื่อป้องกันความสับสนในการดำเนินชีวิตวิตของผู้สูงอายุ