ดร. อภันตรี สาขากร
(นักจิตวิทยาคลินิก) โรงพยาบาลมนารมย์
ทักษะชีวิต (Life Skills)
หมายถึง ความสามารถในการดูแลตนเองได้เหมาะสมตามวัยและสามารถอยู่ร่วมกับผู้อื่นได้อย่างมีความสุข เด็กวัยเรียนเป็นช่วงสำคัญสำหรับการเตรียมตัวเข้าสู่วัยรุ่นและวัยผู้ใหญ่ เด็กที่มีพื้นฐานทักษะชีวิตที่ดีจะรู้สึกว่าตนเองมีคุณค่า มีความภาคภูมิใจ มีความสุข กล้าคิด กล้าแสดงออก มีความมั่นใจในการคิดตัดสินใจ มีความรับผิดชอบในตนเอง มีความซื่อสัตย์สุจริต เคารพสิทธิของผู้อื่น ยอมรับกติกา ยอมรับฟังความคิดเห็น มีความอดทน อดกลั้น ควบคุมตนเองได้ และสามารถปรับตัวให้อยู่ร่วมกับผู้อื่นนอกเหนือไปจากบุคคลในครอบครัวได้
กิจกรรมส่งเสริมทักษะชีวิตให้กับเด็กวัยเรียนมีหลายวิธี เช่น
1. ฝึกให้ช่วยเหลือดูแลตนเอง วันหยุดหรือปิดเทอมที่มีเวลามากพอ เป็นช่วงที่เหมาะกับการฝึกให้เด็กช่วยเหลือตนเอง เช่น ตื่นนอนแล้วก็เก็บที่นอน พับผ้าห่มให้เรียบร้อย อาบน้ำ แต่งตัว กินข้าว รวมถึง การให้เด็กมีส่วนร่วมในการช่วยเหลืองานบ้านเล็กๆ น้อยๆ โดยแบ่งหน้าที่ความรับผิดชอบอย่างชัดเจน เช่น รดน้ำต้นไม้ กวาดบ้าน เป็นต้น ทั้งนี้ คุณพ่อคุณแม่ต้องยึดถือกฎเกณฑ์และกติการ่วมกันเพื่อไม่ให้เกิดข้อขัดแย้ง
2. ทำกับข้าวร่วมกัน ให้เด็กช่วยคิดเมนูอาหาร ชวนกันทำอาหารเริ่มจากเมนูง่ายๆ ที่เด็กชอบ สอนให้รู้จักวิธีใช้อุปกรณ์ ในครัวอย่างเหมาะสมโดยมีผู้ใหญ่ดูแล ที่สำคัญ คือ ให้เด็กมีส่วนร่วมในการทำอาหารตั้งแต่ต้นจนทำเสร็จ เช่น ช่วยล้างผัก หยิบของ ส่งของ ช่วยชิม และเลือกจานข้าวเอง เพื่อพัฒนาทักษะการวางแผน การแก้ไขปัญหาเฉพาะหน้า และความรับผิดชอบ ทำเอง กินเอง ล้างเอง
3. อ่านหนังสือให้ฟังหนังสือนิทานเป็นสื่อการสอนที่ดี ให้เด็กมีส่วนร่วมในการเลือกหนังสือ จัดสรรเวลาอ่านหนังสือให้เด็กฟังก่อนนอนแทนการดูโทรทัศน์ เปิดโอกาสให้เด็กแสดงความคิดเห็นกับเนื้อเรื่องที่อ่าน เช่น ตัวละครแต่ละตัวเป็นอย่างไร ชอบตัวละครไหนมากที่สุด เพราะเหตุใด คุณพ่อคุณแม่สามารถสอนลูกเรื่องคุณธรรม จริยธรรม ความซื่อสัตย์สุจริตผ่านการอ่านหนังสือนิทานได้
4. เล่นกีฬาร่วมกัน เปิดโอกาสให้เด็กได้ออกกำลังกายและใช้เวลาว่างให้เป็นประโยชน์ ได้ลองทำกิจกรรมใหม่ๆ เช่น ว่ายน้ำ ปิงปอง เทควันโด ฟุตบอล เป็นต้น การเล่นกีฬาสอนให้เด็กรู้จักการแพ้ ชนะ หรือการมีน้ำใจนักกีฬา รวมถึงการปฏิบัติตามกฎกติกา ไม่ใช้มุมมองของตัวเองในการตัดสินและยังช่วยพัฒนาทักษะสังคมอีกประการหนึ่งด้วย